Wij zijn hier verontrust over. We willen zorgen dat iedereen meetelt en meedoet. Schulden moeten effectiever worden aangepakt.

Hoe werkt het eigenlijk rondom schuldhulpverlening?
In de wet gemeentelijke schuldhulpverlening is bepaald dat de gemeente verantwoordelijk is voor de schuldhulpverlening. Dat betekent dat de gemeente moet regelen dat er een instantie is, die mensen helpt met het oplossen van hun schulden. Dit kan de gemeente zelf doen, maar de gemeente kan de schuldhulpverlening ook door anderen laten uitvoeren. Wanneer mensen hun schulden niet volledig kunnen aflossen, bestaat er een mogelijkheid van een schuldsanering. Kort gezegd: mensen moeten zich 3 jaar inspannen om zoveel mogelijk af te lossen en krijgen dan kwijtschelding voor het deel dat niet is afgelost.

In Kampen kunnen mensen met schulden zich aanmelden bij de gemeente. De gemeente kijkt of je toegelaten kunt worden tot de schuldsanering. Wanneer dit (nog) niet kan, of wanneer je meer hulp nodig hebt, verwijst de gemeente je naar ketenpartners, zoals een bewindvoerder of Financiën op Koers. Een bewindvoerder krijgt, na een uitspraak van de rechter, de bevoegdheid je financiële zaken te regelen. Bij Financiën op Koers werken professionele hulpverleners en vrijwilligers samen om mensen te ondersteunen bij het op orde krijgen van hun administratie en te helpen bij verschillende financiële vragen.

Een probleem komt nooit alleen
Veel mensen schamen zich voor hun schulden. Wanneer zij er dan toch eindelijk over durven te praten of hulp gaan zoeken is de nood vaak al zo hoog dat ze hun schulden niet meer kunnen betalen. Vaak is er dan ook sprake van meer problemen, zoals dreiging van afsluiting van de energie of beslaglegging op een deel van het inkomen. Het ontbreken van (voldoende) geld of het opstapelen van rekeningen geeft mensen veel stress. Hierdoor is het moeilijk je situatie te overzien en tellen vooral de problemen die nu op dit moment spelen.

Wanneer de problemen oplopen blijft post vaak liggen, want het inzien van een volgende rekening of aanmaning die je niet kunt betalen, geeft nog meer stress. Het invullen van een formulier of tijdig reageren op een brief, kan dan al te veel moeite kosten, waardoor deze blijven liggen. Daarnaast zijn er veel mensen voor wie veel formulieren of regelingen te ingewikkeld zijn, waardoor ze er niet uit komen of er geen gebruik van maken.

Zelfredzaamheid?
Om in aanmerking te komen voor een schuldenregeling en kwijtschelding van een deel van je schulden te ‘verdienen’, wordt er veel van je verwacht. Je moet in staat zijn zelf een formulier in te vullen. Daarna moet je jouw verhaal telefonisch goed kunnen toelichten, want het aanmeldformulier en de telefonische intake bepalen of je wordt toegelaten tot de schuldhulpverlening. Voor het beheren van je budget, kan je ondersteuning krijgen, doordat de gemeente je inkomen kan beheren. Je moet wel zelf in staat zijn je administratie bij te houden. Je moet de gemeente actief op de hoogte houden van wijzigingen in je financiële situatie en altijd nadenken over je keuzes, zodat er geen nieuwe schulden ontstaan. Daarbij moet je rond komen van een minimaal inkomen en je inspannen om zoveel mogelijk af te lossen.

Het oplossen van je schulden vraagt dus veel zelfredzaamheid. Zelfredzaamheid die mensen vaak niet meer hebben omdat de problemen die vandaag opdoemen te veel aandacht vragen.

Onderzoek
Schulden vormen ook een probleem voor de omgeving, de schuldeiser en de maatschappij. Mensen met schulden participeren minder en zijn op hun werk naar schatting minimaal 20% minder productief (Nibud). Uit de schuldenscan van Socialized Experts bij diverse gemeenten blijkt dat 75% van de mensen in de bijstand schulden heeft. 80% van de mensen die vanuit de bijstand weer werk vindt, komt uit de 25% die geen schulden heeft. Tegelijk wordt landelijk jaarlijks maar 2% van de mensen in de bijstand daadwerkelijk geholpen door de schuldhulpverlening.

Uit onderzoeken van de Nationale Ombudsman naar de ervaring van burgers met schuldhulpverlening (2016) en de toegang tot de schuldhulpverlening (2017) blijkt dat veel mensen problemen ervaren met de schuldhulpverlening. Hun hulpvraag past vaak niet in de mal waarin de gemeentelijke schuldhulpverlening gegoten is. Ook ervaren zij vaak te veel drempels om in een schuldenregeling te komen, waardoor zij afhaken of zich niet eens aanmelden.

Ieder een eigen verhaal
In mijn werk kom ik allemaal mensen tegen die elk hun eigen verhaal hebben hoe hun schulden zijn ontstaan en wat dit met hen doet. Er zijn mensen die hun schulden helemaal aan zichzelf te danken hebben, maar ook mensen die volledig door derden of omstandigheden in de schulden zijn gekomen. Meestal is het niet één van beide, maar is de oorzaak van de schulden veel complexer. Heb je eenmaal problematische schulden, dan wordt het erg moeilijk om er uit te komen. Ik zie hoe mensen door de problemen en door wat er allemaal van hen verwacht wordt, steeds minder zelfredzaam worden. Ik vind het belangrijk dat mensen zelf hun verantwoordelijkheid kunnen pakken om uit de schulden te komen. Daarbij hebben zij wel de juiste steun en begeleiding nodig.

Waar staat de ChristenUnie voor?
De ChristenUnie wil werken aan een samenleving waarbij iedereen mee telt en mee doet. Er is de laatste jaren veel aandacht voor preventie en het benaderen van mensen met schulden. Dat is een positieve ontwikkeling. Daarbij zet de ChristenUnie zich al jaren in voor de strijd tegen laaggeletterdheid. Als het gaat om armoedebestrijding, is er meer nodig dan goede preventie. Ook de bestaande schuldenproblematiek verdient een meer effectieve aanpak. Dat betekent onder andere een laagdrempelige toegang tot de schuldhulpverlening. Bij elke aanmelding moet een persoonlijk gesprek volgen. Daarbij staat centraal wat de schuldenaar nodig heeft om zijn financiën op orde te krijgen. Ook moet de samenwerking met de ketenpartners verbeteren. Meer begeleiding voor mensen met schulden, met daarbij een vast aanspreekpunt: Eén schuldenaar, één regisseur.

Gerjan Geertsma,
Kandidaat raadslid van de ChristenUnie.